منزل دوم: سیر من الحق فی الحق

مشتمل بر اعمالی است:

میقات (نقطه‌ی آغازین سیر الی الله)

گرچه همه‌ی زمان‌ها و مکان‌ها هجرت به سوی پروردگار است (اینما تولّوا فثمّ وجه الله) ولی نسیم فیوضات و عنایات رحمانی، در مقاطع مکانی و فواصل زمانی خاصّی می‌وزد، و آن‌چه که در چنین فرصتی ارزشمند است، داشتن شامّه‌ی الهی است!

واژه‌ی «میقات» نیز نشان‌گر زمانی مخصوص و بیان‌گر مکانی ویژه است که از ریشه‌ی لغوی «وقت» گرفته شده است.

کاربرد واژه‌ی میقات در فرهنگ حج به معنای لزوم انجام امری در مکان مشخص است؛ یعنی واجب است در این مکان ِ خاص، عملی مثل احرام انجام پذیرد.

امام صادق -علیه‌السلام- فرمودند:

احرام از مکان‌های مخصوص که (در اصطلاح حج) مواقیت نامیده می‌شود، از عواملی است که حج بدان تمام می‌شود و بدون آن، ناقص است.

جامع احادیث شیعه، ج۱۰، ص۴۹۲

طبق روایت دیگری از امام صادق -علیه‌السلام- می‌خوانیم که:

«رسول خدا -صلی‌الله علیه و آله- برای اهل مدینه و کسانی‌که از آن‌جا به مکه می‌روند، ذوالحلیفه (مسجد شجره) و برای آنان که از شامات می‌آیند جحفه، و برای اهل نجد و عراق وادی عقیق، و برای اهل طائف و آنانی که از آن مسیر عبور می‌کنند قرن المنازل، و برای اهل یمن و عبورکنندگان از آن مسیر یلملم را میقات قرار داد.»

میقات‌های پنج‌گانه‌ی فوق که از هر سوی، محیط بر شهر مکه و حرم امن الهی است، گویا مدخل‌ها و درب‌های ورودی برای میهمانان پروردگار متعالند.

این مواقیت برای کسانی‌ می‌باشد که مسکن‌شان از مکه بیش از ۱۶ فرسخ فاصله دارد. امّا برای کسانی‌که داخل مکه هستند و می‌خواهند عمره‌ی مفرده به‌جای آورند، باید از محدوده‌ی حرم خارج شده و خود را به یکی از سه مکان زیر برای احرام بستن برسانند: مسجد تنعیم، الحدیبیه و جِعرانه.

(باید دقت داشت که هنگام حجّ تمتع، علاوه بر میقات مکانی، میقات زمانی نیز اهمیت می‌یابد.)

اهمیت میقات

در میقات، بنده با بریدن از همه‌ی تعلّقاتی که او را به مظاهر دنیایی توجه می‌دهد، و حرام کردن هرچه غیر خداست، خود را به پروردگارش نزدیک می‌نماید، و سپس با نیت، لباس احرام بر اندام می‌پوشاند و با آن، بدی‌ها را از حریم وجود خود، دور می‌دارد. آن‌گاه با سر دادن ندای «لبیک...» دعوت الهی را پاسخ می‌دهد.

امام صادق -علیه‌السلام- می‌فرمایند:

«اعلم ان من تمام الحج و العمرة ان تحرم من المواقیت التی وقتها رسول الله -صلی‌الله علیه و آله- لاتتجاوزها الا و انت محرم»

آگاه باش، از اموری که حج به وسیله‌ی آن تمام می‌شود آن است که، از مواقیتی که رسول خدا -صلی‌الله علیه و آله- تعیین فرمودند، مُحرم شوید، و هرگز از مواقیت نگذرید مگر این‌که در حال احرام باشید.

بحارالانوار، ج۹۹، ص۱۲۸

لذا احرام از میقات، از عوامل تمامیت حج محسوب می‌شود و از ارکان نیز به شمار می‌آید.

ابن فضّال می‌گوید: خدمت امام صادق -علیه‌السلام- رسیدم در حالی‌که رنگ چهره‌ام تغییر کرده بود.

حضرت از من سؤال فرمودند: «از کجا مُحرم شدید؟»

گفتم: «از فلان‌جا (محلی که از مواقیت معروف نبود)»

حضرت فرمودند: «طالبان ِ خیر فراوانی هستند که لغزش‌گاه‌هایی برای آن‌ها وجود دارد. آیا ممکن و صحیح است که تو در مسافرت، نماز ظهر را چهار رکعتی به‌جا آوری؟»

گفتم: «نه، هرگز!»

فرمودند: «احرام بستن در غیر مواقیت، مثل نماز چهار رکعتی در سفر است که هر دو موجب بطلان و نقص می‌گردد.»

بحارالانوار، ج۹۹، ص۱۳۰

پس میقات جایگاهی است که زیارت بیت‌الله الحرام از آن‌جا شروع می‌شود و قاصد حج نمی‌تواند بدون احرام از میقات عبور کند و یا قبل از آن مُحرم گردد.

ادامه دارد...