سُـــــــــــــکر

سخن گفتن

• چنان شمرده سخن می‌گفتند که شنونده می‌توانست واژگان را بشمارد.
• از فشرده‌گوترین انسان‌ها بودند؛ امّا در عین ایجاز، تمامی آن‌چه را که می‌خواستند بگویند، بیان می‌کردند. نه زیاده‌گویی داشتند و نه ناقص‌گویی. جمله‌هایشان پی‌درپی بود و میان آن‌ها لحظه‌ای خاموش می‌ماندند تا شنونده، سخنانشان را دریابد و به خاطر بسپارد.
• شیرین سخن‌ترین و شیواگوترین مردمان بودند و می‌فرمودند: «من فصیح‌ترین عربم؛ و بهشتیان، به زبان محمّد سخن می‌گویند.»
• جز به ضرورت سخن نمی‌گفتند و می‌فرمودند: «از نشانه‌های دانایی آدمی این است که در مسائل بیهوده، اندک سخن گوید.»
• پُرگویان را سرزنش می‌کردند و می‌فرمودند: «منفورترین شما در نزد من، پُرگویان‌اند؛ آنانی‌که ]با سخنان خود[ وانمود می‌کنند باهوش‌اند و آن‌هایی که بی‌پروا لب به سخن می‌گشایند.»
• بریدن ِ سخن ِ دیگران را کاری ناپسند می‌شمردند و می‌فرمودند: «کسی که سخن برادر مسلمانش را قطع کند، همانند کسی است که به صورت او چنگ زده است.»
• مردمان را از بدگویی باز می‌داشتند و می‌فرمودند: «کسی که در نزدش غیبت دوست دین‌باورش را بکنند و بتواند دوست خود را ]با زبانش[ یاری کند و نکند، خداوند او را در دنیا و آخرت خوار می‌کند.»
• اگر می‌خواستند هنگام صحبت قَسمی بخورند، می‌فرمودند: «سوگند به کسی که جان ابوالقاسم در دست اوست.»
• اگر می‌خواستند فرماندهی را به جایی بفرستند، به او می‌گفتند: «سخنانت را کوتاه کن؛ برخی از سخنان ]در تأثیرگذاری، به‌سان[ جادویند.»
• هنگام حرف زدن، دهان را کاملاً باز نمی‌کردند.
• زمانی که سخن می‎گفتند، شنوندگان سرشان را پائین می‌انداختند و چنان آرام بودند که گویا پرنده‌ای بر سرشان نشسته است. چون خاموش می‌شدند، آنان حرف می‌زدند.
• برای دور ساختن افراد از مطلق‌انگاری و مطلق‌گویی‌های بی‌جا، به آن‌ها سفارش می‌کردند: «نشانه‌ی اوج ایمان آدمی آن است که برای تمامی سخنانش استثنایی بیاورد.»
• به پُرگویان هشدار می‌دادند: «هرکه گفتارش بسیار باشد، اشتباهاتش بسیار شود؛ و کسی که اشتباهاتش زیاد باشد، گناهانش بسیار شود؛ و هرکه گناهانش بسیار باشد، دوزخ برای او شایسته‌تر است!»
• امانت در گفتار را مهم برمی‌شمردند و می‌فرمودند: «یزدان کسی را یاری کند که چون چیزی از ما بشنود، همان‌گونه ]برای دیگران[ نقل کند.»
• هنگام حرف زدن، حرکات دست را به کمک می‌گرفتند.
• هیچ‌گاه با نهایت مرتبه‌ی عقل و فهم خویش، با کسی سخن نگفتند و می‌فرمودند: «ما پیامبران، مأموریم که با مردم به اندازه‌ی عقل و فهم آنان سخن بگوییم.»

پوزش پذیری

• پوزش پذیری از ویژگی‌های ممتاز انسان بزرگ است و پیامبر -صلی‌الله علیه و آله- چنین بودند.

فرمودند: «آیا به شما خبر دهم بدترینتان کدام است؟»

گفتند: «آری، ای پیامبر خدا!»

فرمودند: «کسی که از اشتباه درنمی‌گذرد، پوزش را نمی‌پذیرد و از لغزش چشم‌پوشی نمی‌کند.»

• با همه‌ی تشویق‌هایشان به این‌که اگر کسی کار بدی کرد، حتماً پوزش بخواهد، باز برای حفظ کرامت انسانی دستور می‌فرمودند: «مبادا کاری کنی که ناگزیر باشی پوزش طلبی!»